اسطوخودوس نام گیاهی است، بوته‌ای با گل‌هاى ریز و به رنگ بنفش تیره یا ارغوانى شبیه سنبله که در فصل بهار ظاهر شده و رشد می کند.
اسم دیگر این گیاه در منابع علمی عبارتند از استوخدوس، استوخودوس، استوقدوس، استوقودوس می باشد.
این گیاه قرن ها و در طول تاریخ توسط انسان مورد استفاده قرار می گرفته و کاربردهای فراوانی دارد، از خوشبو و معطر کردن غذاها گرفته تا خواص درمانی آن. از تمدن های باستانی تا عصر مدرن فعلی، رایحه تسکین دهنده و خواص متنوع اسطوخودوس آن را به عنصری ارزشمند در رایحه درمانی، لوازم آرایشی، هنرهای آشپزی و طب سنتی تبدیل کرده است.
استوخودوس به خاطر خواص درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اغلب برای ایجاد آرامش و تسکین استرس و اضطراب همراه است و معمولاً در رایحه درمانی برای تقویت حس آرام‌بخشی و آرامش بکار می رود. اسانس اسطوخودوس، مشتق شده از گل‌ها، به صورت موضعی یا از طریق رایحه درمانی استفاده می شود.
اسطوخدوس علاوه بر خواص معطری که دارد، در آشپزی و پخت و پز نیز استفاده می شود. در آشپزی، این گیاه گاهی به روش و دستور پخت‌ها اضافه می شود، تا طعم لذت‌بخشی به غذاها، دسرها و نوشیدنی ها ببخشد.
طبیعت این گیاه گرم و خشک بوده و مقوی اعصاب، برطرف کننده غم، اندوه و موجب بر طرف شدن خستگی‌های روحی می‌گردد. همچنین این گیاه در درمان بیماری‌های مغز و اعصاب از جمله سر دردهای مزمن، ضربه‌های مغزی، رعشه، سکته مغزی، فلج، غش، صرع مؤثر است.
از دیگر خواص استوخدوس رفع وسواس، رطوبت مغزی و درمان افسردگی، نقرس، بیماری های کبد، طحال، مقعد، کلیه(از جمله سنگ کلیه)، نفخ روده، سرفه و آسم می‌باشد.
اسطوخدوس به داشتن رایحه مطبوع و آرامش بخشی معروف است. عطر اسطوخودوس اغلب در رایحه درمانی برای تقویت آرامش، کاهش اضطراب، استرس و بهبود کیفیت خواب استفاده می شود.
قسمتی از مزایای اسطوخدوس:
آرامش بخش: اسطوخودوس به خاطر اثرات آرام بخشی که بر روی سیستم اعصاب و عصبی دارد، شناخته شده می باشد و می تواند به کاهش استرس، اضطراب و تنش های عصبی کمک کند.
بهبود کیفیت خواب: اعتقاد حکما طب سنتی بر این است که عطر اسطوخدوس، دارای خواص آرام بخشی است که می تواند، به القای و بهبود کیفیت خواب کمک کند. اسانس اسطوخودوس اغلب برای این منظور در اتاق خواب، بالش ها، پخش کننده ها یا حمام استفاده می شود.
ضد درد: اسطوخدوس و فرآورده های آن دارای خاصیت تسکین درد ملایمی بوده و می تواند به صورت موضعی برای تسکین دردهای جزئی مانند سردرد، اسپاسم و تنش عضلانی استفاده شود.
ضد التهاب: اسطوخودوس و فرآورده های آن دارای خاصیت ضد التهابی بوده و که می تواند، به کاهش قرمزی، تورم و سوزش هنگام استفاده روی پوست کمک کند. اغلب برای تسکین نیش حشرات، سوختگی های جزئی و بیماری های پوستی مانند اگزما استفاده می شود.
ضد عفونی کننده و آنتی باکتریال: اسانس اسطوخودوس حاوی ترکیباتی با خاصیت ضد عفونی کننده و ضد باکتریایی است. می توان آن را به صورت موضعی برای ضد عفونی کردن زخم ها و بریدگی های جزئی استفاده کرد.
آنتی اکسیدان: اسطوخدوس حاوی آنتی اکسیدان‌هایی است که به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد موجود در بدن کمک می کند و به طور بالقوه به اثرات ضد پیری آن اثر می گذارد.
کمک به سیستم گوارش: اسطوخدوس به طور سنتی برای کمک به هضم و تسکین ناراحتی های گوارشی بکار برده می شود. چای استوخدوس را می توان، برای کمک به کاهش نفخ و گازهای معده و روده استفاده کرد.
ضد استرس و اضطراب: اعتقاد حکمای طب سنتی بر این است که عطر اسطوخودوس دارای اثرات ضد اضطراب و استرس بوده و، به کاهش احساس اضطراب و تقویت حس آرامش کمک بسزایی می کند.
تقویت کننده اخلاق و خلق و خو: رایحه اسطوخودوس با پیشگیری و بهبود خلق و خو، اخلاق و رفاه عاطفی ارتباط بسیاری دارد و می تواند به تقویت روحیه، اعتماد به نفسی و ارتقای دیدگاه مثبت انسان کمک می کند.
پشتیبانی تنفسی: استنشاق بخور و بخار اسطوخودوس می تواند، باعث افزایش مزیت و مزایای تنفسی، از جمله کمک به رفع احتقان، آسم و سهولت تنفس را فراهم کند.
مراقبت از پوست: استوخدوس به دلیل خاصیت تسکین و تغذیه پوست در فرآورده ها و محصولات مختلف مراقبت از پوست استفاده می شود. برای اثرات مفید آن در کِرِم ها، لوسیون ها و روغن ها استفاده می شود.
طعم آشپزی: انواع خاصی از استوخدوس را می توان، در پخت و پز و برای افزودن طعم منحصر به فرد به غذاها، دسرها و نوشیدنی ها استفاده کرد.
ضد قارچ: استوخدوس دارای خاصیت ضد قارچی است، که می تواند به مبارزه با عفونت های قارچی روی پوست و ناخن کمک کند.
مراقبت از مو: استوخدوس در محصولات و فرآورده های مراقبت از مو به دلیل پتانسیل آن برای تقویت رشد مو، کاهش شوره سر و بهبود سلامت پوست سر استفاده شود.
